„Należy ustanowić konstytucyjny nadzór nad praworządnością unijnych instytucji” – powiedział politolog prof. Tomasz Grzegorz Grosse, wykładowca UW podczas zorganizowanej przez Instytut Myśli Schumana konferencji „Myśl chrześcijańsko-społeczna w kształtowaniu przyszłości Europy”, która odbyła się 10 maja w budynku Parlamentu Europejskiego w Strasburgu.
Prof. Tomasz Grzegorz Grosse zwrócił uwagę na „rosnący aktywizm sędziowski w UE” zauważając, iż „ogranicza on demokracje państw członkowskich i mamy niejako zmianę z narodowej demokracji na technokrację, to znaczy rządy europejskich urzędników, i z narodowej demokracji na sędziokrację, co oznacza rządy sędziów we współczesnej Europie”. Uwrażliwiał przy tym na potrzebę przestrzegania traktatów w kwestii podziału kompetencji.
Politolog wskazywał również na kwestię podtrzymywania stanu wyjątkowego w Unii Europejskiej jako środowiska sprzyjającego dokonywaniu nadużyć. „Mamy permanentny stan tzw. rządów nadzwyczajnych, co jest związane z kolejnymi europejskimi kryzysami i znacznie łatwiej jest europejskim instytucjom rozszerzać swoją władzę, rozszerzać swoje kompetencje w tak nadzwyczajnym czasie, zatem łamanie prawa unijnego jest znacznie powszechniejsze, bardziej częste niż w normalnych czasach” – wyjaśniał. Zwrócił przy tym uwagę na coraz większe upolitycznienie unijnych instytucji, w tym Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.
Uwadze prof. Grosse nie umknęło również zideologizowanie Unii Europejskiej. „W obszarze dyskusji o tzw. praworządności, czy tzw. europejskich wartościach lewicowi politycy usiłują postawić znak równości między lewicową aksjologią i europejskimi wartościami, które są promowane na przykład w Polsce czy w innych krajach Europy Środkowej” – zauważył.
Jaka alternatywa?
Jako alternatywny dla obecnego modelu UE, prof. Grosse podał model zdecentralizowany, „oparty o subsydiarność i demokratyczne wartości”. Wskazywał również na potrzebę przywrócenia jasnego, precyzyjnego podziału między kompetencjami UE a kompetencjami państw członkowskich. „Należy ustanowić konstytucyjną kontrolę nad praworządnością unijnych instytucji” – postulował. Zwrócił przy tym uwagę, że Unia Europejska powinna szanować porządki konstytucyjne państw członkowskich, czyli przywrócić przestrzeganie art. 4 TUE.
„Powinniśmy odbudować mechanizmy solidarnościowe, które powinny być oparte na dobrowolności i prawdziwej solidarności między narodami” – mówił. „Potrzebujemy więcej swobody, większego dostosowania do lokalnych narodowych warunków poszczególnych europejskich polityk” – dodał. Podkreślał przy tym, iż „powinniśmy zaprzestać praktyk spójnościowych odnośnie do narzucania narodowym demokracjom europejskich wartości, w szczególności wartości lewicowych”.
„Konieczne jest utrzymanie jednomyślności w kwestiach istotnych dla bezpieczeństwa narodowego, suwerenności i demokracji” – skonstatował.
Anna Wiejak